شعر کوتاهی از ریچارد براتیگان

تمام ِ دخترها
باید شعری داشته باشند
که برای‌شان نوشته شده
حتی اگر مجبور شویم
این دنیای لعنتی را
برای این‌کار
سروُته کنیم

• ریچارد براتیگان

سماع ِ کلمات : اولین کتاب‌خوانی ِ 1394

• کمافی‌السابق نقد علمی و محتوایی در توان من نیست؛ و صرفن با این یادداشت‌ها، مشق ِ نوشتن می‌کنم. از لحاظ ظاهری، کتاب‌هایی که نشر محقق اردبیلی منتشر می‌کند همه خوش‌جلد هستند و این کتاب هم از این قاعده مستثنی نیست و همان‌طور که در تصویر مشخص است، طرح جلد جالبی دارد. اما برخلاف این طراحی خوب، ویراستاری کتاب چنگی به دل نمی‌زند و اشتباهات نگارشی و املایی فراوان در متن کتاب به‌چشم می‌خورد.

• «سماع ِ کلمات» سومین دفتر از مجموعه مقالات ادبی و نقد شعر است. کتاب از سه بخش تشکیل شده است: در بخش اول، تدوین و تحلیل نظریات ادبی شاعران معاصر پیشرو (نیما، شاملو، اخوان، فروغ و سهراب) ارائه شده است. در بخش دوم، مقالات و نقدهای دفاتر شعر برخی از شعرای دیگر آورده شده و بخش سوم، یادداشت‌ها و نقدهای سایر منتقدین بر آثار بقا است.

• بخش اول این مجموعه را که می‌خواندم، دائم چنین به‌نظرم می‌رسید که انگار یک دانشجوی ادبیات مجبور بوده است در مورد مطلبی مقاله بنویسد. چند رفرنس از کتاب‌خانه‌ی دانشکده‌شان بگیرد و تمام مقاله را فقط نقل‌قول کند، بی‌که مطلبی را به آن بی‌افزاید یا نقدی از جانب خودش بنویسد. تمام مقالاتِ بخش اول همین‌گونه نوشته شده‌اند. پیش‌تر که رسیدم، در ابتدای فصل سوم، نقدی از آیدین ضیایی بر مجموعه‌ مقالات و نقد شعرهای کاظم نظری خواندم که با من هم‌نظر بود. البته که ضیایی با ادبیاتی شکیل‌تر و توصیفی بهتر به این مسئله اشاره کرده، و این ارجاعات و نقل‌قول‌های  فراوان را ناشی از رخوت حاکم بر سیستم آموزشی آکادمیک کشور دانسته بود.

• در این‎جا پاراگرافی از کتاب را بی آن‌که دخل و تصرفی در نگارش آن داشته باشم، نقل می‌کنم:

«نوآوری چیزی نیست جز گشودن پنجره‌ای آفتابی به ساختمان زبان گریز از مرکز زبان معمول و همچنین حوزه‌ی مغناطیسی فراگیر زبان بزرگان و نام آوران شعر و دست یافتن به زبانی شخصی در گرو درک درست از مقوله‌ی زبان و معرفت زبانشناسی است.»

• با همه‌ی این تفاسیر و گفته‌ها، مطالعه این کتاب برای علاقه‌مندان به ادبیات خالی از لطف نخواهد بود. بی‌انصافی‌ست اگر نگویم که از همین نقل‌قول‌ها و ارجاعات مطرح‌شده در کتاب چیزهای زیادی یاد گرفتم. سماع ِ کلمات، مجموعه مقاله و نقد شعرِ کاظم نظری بقا، را نشر محقق اردبیلی منتشر کرده است. 

ماراتن ِ واماندن و نرسیدن

دونده‌ی دو استقامت، خسته، بی‌سیگار؛ نشسته است در خیلی مانده به خط پایان. خسته از رفتن‌ها وُ همیشه نرسیدن‌ها، نشسته است منتظر، که این‌بار، پایان به او برسد؛ شاید. 

باز هم نگاه کن، عاشق ِ دوبیتی‌ام

سیاهی موهاش

مثنوی‌مثنوی می‌ریخت روی سینه‌اش وُ

سپید می‌شد!

لب‌هاش

غزل بود، که می‌خندید.

از هجوم ِ هیجانِ نوازشِ اندامش

قافیه

وزن می‌باخت وُ

ترانه

به‌زانو می‌نشست.

و من

میانِ این همه شعر و ترانه و آهنگ

- سال‌ها گذشته است اما -

هنوز

حریصِ چشمانش،

آن

زیباترین دوبیتی‌ام. 

• رحمان نقی‌زاده گرمی

گفتم: «بمان». نماند

می‌دانم
کوله‌ام سنگین و دلم غم‌گین است؛
اما تو دلواپس نباش!
بهار بانو
نیامدم که بمانم...

تمام ِ جاده‌های جهان را
به‌جست‌ُجوی ِ نگاه ِ تو آمده‌ام
- پیاده -
باور نمی‌کنی؟

حالا بگو
در این تراکم ِ تنهایی
مهمان ِ بی‌چراغ نمی‌خواهی؟


• یغما گلرویی : گفتم بمان! نماند...